"GZ"

     A min preocúpame certamente o conto ese que din agora, de que o galego está a desaparecer. E iso que eu pensaba que as linguas non podían extinguirse, coma os dinosaurios. Ou que iso non tiña cabida nas nosas fronteiras, que só acabaría pasando en lugares como Francia, onde linguas como o corso ou o bretón mantéñense conectadas artificialmente á vida, co brazo estendido do que pendura unha vía unida a un goteiro, mentres os seus falantes contemplan aos pes da cama, como cada día respira máis amodo, e como fallan as súas constantes vitais. Asistiremos inevitablemente á morte destas linguas, iso sabémolo ben. Pero non parece importarnos en gran medida.

     E desta afiliación lingua-morte, venme á cabeza a cantidade de galegofalantes que se pasan ao castelán despois de mortos. É algo que me chama poderosamente a atención cando vou o cemiterio visitar á miña avoa. Non hai máis que botarlle unha ollada ao que reza nas lousas de mármore que serven de arquivo de todo ser que alí repousa. Así, lendo as inscricións das lápidas atópome con que aquela que fora sempre en vida ‘dona Xosefa Verdes Castro do alto da costa, viúva do Ferreiro’, convértese cunha facilidade incrible despois de morta en ‘ Josefa Verdes Castro, del alto de la cuesta, viuda de Ferreiro’ e pasa a ser nacida en el veintitrés no canto de nada no vinte e tres, creando unha pobre e malsonante maneira de subtitular a morte dunha muller, que ata o día do seu pasamento non pronunciou palabra nunha lingua que non fose a vernácula.

      Pero isto do culto á morte éche algo moi patrio que temos. Houbo un día que fun testemuña dunha conversa destas de barra de bar, entre dous homes que apoiaban os brazos cruzados no mostrador, e mantiñan a mirada fixa nalgún punto do teito, con expresión concentrada, asentindo cada pouco tempo:

- Pois xa está aí Defuntos.

- Está está.

- E veña miña nai a dicirme que hai que lle ir levar flores novas ao meu pai, que estamos xa no tempo, que xa lle van morrer, que o pobriño non o merece, boh!

- Veña oh, que as flores sonche algo moi bonito, así as flores da xente que se lembra dos seus mortos non se murchan.

- E será… pero levarlle flores ao meu pai… ao meu pai! Se lle puxeran un anaco de touciño polo lombo, que era do que el ghustaba ben…

     Pero ademais da morte, algo que tamén é moi noso son os bares, e todo o que ocorre nos seus interiores. A min algo que sempre me chamou moito a atención son os encontros multitudinarios para xogar a partida de sobremesa, que derivan en auténticos torneos de tute de carácter pouco menos que internacional, que digo torneos! En auténticas batallas! Esas mesas pequenas e cadradas cubertas cun tapete verde escuro, onde rebotan as mans con violencia, rodeadas por infinidade de cadeiras de participantes ambiciosos, nos que o entusiasmo se combina coa continencia dun xogador experimentado. Ao redor dos contendentes adoitan sobrevoar tamén unha serie de individuos, que me gusta definir coma ‘Opinadores do tute’, que non xogan, pero botan a tarde a voltas lentas por detrás dos xogadores, preconcebindo as xogadas de reollo, e dicindo en voz baixa de cando en vez:

- Pero bótalle o as oh, non sexas bobo.

- Ou oh, queres sentarte a xogar?

- Ai non, que eu xa marcho.

      Pero non marchan en toda a tarde. Esa e outra, que tamén gostamos moito de facer o que nos vén en gana. Outra cousa característica dos nosos bares é a presenza sentencial dos grifos de caña de Sargadelos, presidindo a barra, como un distintivo de identidade, que así a todo está a desaparecer dos establecementos coa mesma presteza que o galego dos nosos falares.

     Pero ás veces tamén adoitamos relacionar Galiza con vacas e prados longos e verdes. Non vos vou mentir, eu son de porto de mar e non sei nada de vacas, polo que si tento saber algo de mares. O mar galego, ademais de ser o medio de vida de moitos dos poboadores do litoral, estivo sempre unido á desgraza, ao medo e á incerteza de quen ten un fillo, un marido ou un pai botado a el.

     Ligado as noites sen sono, a catástrofes oficialmente sen culpables, que deixan cadáveres nas praias e familias desfeitas, que fan que os que pelexan cada día contra a forza do elemento o fagan para que os seus fillos poidan nun futuro, ter un traballo en terra.

     Porque está moi mal estendida a crenza no galego que chora ante as inxustizas, que se lamenta do asoballamento do alleo, que se lambe as feridas (que dano fixesches, Rosalía!); mentiras, todo mentiras, nós non choramos, nós berramos, e que veñan as inclemencias que queiran vir, que se aguantamos toda a vida sen perdernos, ben poderemos confrontar o que sexa que veña agora.

     E por iso non creo que a lingua galega poida extinguirse. Porque para se extinguir, ten que desaparecer o ser que inevitablemente lle vai ligado. E nós, levando o xentilicio como estandarte, non nos imos abandonar tan facilmente.

TEXTO DE MARTA OTERO (Alumna 2º bach.)